Hàng giả, hàng kém chất lượng ngày càng gia tăng với thủ đoạn tinh vi, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị trường và người tiêu dùng. Trong cuộc chiến chống gian lận thương mại, hóa phân tích đang trở thành công cụ khoa học thiết yếu giúp xác minh chất lượng sản phẩm và hỗ trợ xử lý vi phạm hiệu quả.
Hàng giả – Thách thức lớn của thị trường Việt Nam hiện nay
Viên nang cứng Yuan Bone giả có chứa tân dược
Tình trạng hàng giả, gian lận thương mại và vi phạm sở hữu trí tuệ đang đặt ra thách thức nghiêm trọng đối với thị trường nội địa, nhất là trong bối cảnh hoạt động thương mại điện tử phát triển mạnh và nhu cầu tiêu dùng ngày càng gia tăng. Các hành vi vi phạm ngày càng tinh vi, có tổ chức, sử dụng công nghệ cao và lợi dụng kẽ hở pháp lý để đưa hàng hóa không rõ nguồn gốc ra thị trường, gây ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi người tiêu dùng và làm suy giảm niềm tin vào môi trường kinh doanh lành mạnh.
Theo Ban Chỉ đạo Quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (Ban chỉ đạo 389), trong 6 tháng đầu năm 2025, các lực lượng chức năng đã phát hiện, xử lý 50.419 vụ vi phạm. Trong đó, 10.836 vụ liên quan đến buôn bán, vận chuyển hàng cấm, hàng nhập lậu (tăng 79,34% so với cùng kỳ năm trước), 36.313 vụ gian lận thương mại, gian lận thuế (giảm 34,14% so với cùng kỳ) và đặc biệt là 3.270 vụ hàng giả, vi phạm sở hữu trí tuệ (tăng 8,64% so với cùng kỳ năm 2024). Tổng số tiền xử phạt vi phạm và truy thu nộp ngân sách đạt trên 6.454,2 tỷ đồng (tăng 6,39% so với cùng kỳ). Đáng chú ý, cơ quan điều tra đã khởi tố 1.899 vụ án hình sự với 3.271 đối tượng, mức tăng lần lượt là 192,15% và 70,99% so với cùng kỳ năm ngoái.
Ở tháng cao điểm (từ 15/5 đến 15/6/2025), các lực lượng đã kiểm tra và xử lý 10.437 vụ vi phạm, thu nộp ngân sách trên 1.278 tỷ đồng. Riêng số vụ hàng giả, vi phạm sở hữu trí tuệ lên tới 1.631 vụ, cho thấy mức độ nghiêm trọng và diễn biến ngày càng phức tạp của loại tội phạm này.
Trước thực trạng buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả vẫn còn diễn biến phức tạp, tại “Hội nghị tổng kết công tác năm 2024 và triển khai nhiệm vụ năm 2025” của Tổng cục Quản lý thị trường, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đặc biệt nhắc lại tinh thần quyết liệt, tuyệt đối không được để có khoảng trống, không để bị đứt đoạn trong công tác triển khai, thực thi nhiệm vụ kiểm tra, giám sát thị trường, đặc biệt trong những thời điểm cao điểm như dịp Tết Nguyên đán hay mùa mua sắm cuối năm. Bộ trưởng cũng nhấn mạnh, công tác kiểm tra cần phải được duy trì thường xuyên, liên tục, đồng bộ, có kỷ luật và trách nhiệm cao, nhằm kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và giữ gìn môi trường kinh doanh lành mạnh cho doanh nghiệp chân chính.
Những con số biết nói và các chỉ đạo sát sao từ Trung ương cho thấy hàng giả không còn là hiện tượng đơn lẻ mà đã trở thành vấn đề có tính hệ thống, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt từ các cấp, các ngành và toàn xã hội.
Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên
Vai trò của hóa phân tích trong cuộc chiến chống hàng giả hiện nay
Trong bối cảnh hàng giả, hàng kém chất lượng tiếp tục hoành hành với nhiều thủ đoạn ngày càng tinh vi, công tác kiểm tra, giám định chất lượng hàng hóa đặt ra yêu cầu cao về chuyên môn, kỹ thuật. Trong đó, hóa phân tích được xem là “vũ khí khoa học” quan trọng giúp lực lượng chức năng xác định rõ bản chất thật của sản phẩm, điều mà mắt thường hay phương pháp cảm quan không thể nhận diện.
Với các kỹ thuật hiện đại như sắc ký khí (GC), sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC), quang phổ hấp thụ nguyên tử (AAS), phổ khối (MS)… hóa phân tích xác định chính xác thành phần hóa học, phát hiện tạp chất, chất cấm, chất độc hại hoặc những sai lệch so với tiêu chuẩn công bố. Đây là bước then chốt trong quy trình kiểm tra, đặc biệt đối với nhóm hàng nhạy cảm như thực phẩm, mỹ phẩm, dược phẩm, những mặt hàng mà sai sót nhỏ cũng có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng.
Không chỉ dừng lại ở phân tích thành phần, hóa phân tích còn đóng vai trò pháp lý quan trọng. Trong các vụ việc vi phạm nghiêm trọng, kết quả kiểm nghiệm là cơ sở khoa học để xử phạt hành chính hoặc khởi tố hình sự, góp phần làm rõ hành vi gian dối, ngăn chặn triệt để hàng giả, hàng nhái len lỏi vào thị trường. Đây là lý do tại sao các trung tâm kiểm nghiệm, viện nghiên cứu và phòng thí nghiệm đạt chuẩn ngày càng được đầu tư và phối hợp chặt chẽ cùng lực lượng Quản lý thị trường, Hải quan, Y tế, Công an trong các đợt cao điểm kiểm tra.
Thực tế tại nhiều vụ việc gần đây cho thấy, nhờ kết quả phân tích mẫu mà lực lượng chức năng đã phát hiện ra nhiều sản phẩm nhập lậu được dán nhãn giả, làm giả thương hiệu hoặc chứa chất bị cấm lưu hành tại Việt Nam. Một số mỹ phẩm bị phát hiện chứa corticoid, thực phẩm chức năng chứa hoạt chất tân dược không công bố hay rượu pha methanol vượt ngưỡng cho phép… đều được xác minh nhờ kết quả phân tích mẫu.
Trong bối cảnh gian lận thương mại ngày càng biến tướng và lan rộng trên cả kênh truyền thống lẫn thương mại điện tử, vai trò của hóa phân tích ngày càng trở nên cấp thiết và không thể thay thế. Việc nâng cao năng lực phòng thí nghiệm, chuẩn hóa quy trình phân tích và đào tạo nhân lực chuyên ngành sẽ là chìa khóa để tăng hiệu quả công tác phòng, chống hàng giả góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giữ vững lòng tin của người tiêu dùng và đảm bảo môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch.
Lớp Hóa phân tích tại Trường Cao đẳng Công Thương miền Trung
Nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn, Trường Cao đẳng Công Thương miền Trung triển khai đào tạo lớp Sơ cấp Hóa phân tích, trang bị cho học viên kiến thức nền tảng và kỹ năng thực hành các phương pháp phân tích hiện đại. Tham gia khóa học, học viên được tiếp cận trực tiếp với thiết bị phòng thí nghiệm, rèn luyện kỹ năng lấy mẫu, phân tích thành phần, xử lý số liệu và đánh giá kết quả theo tiêu chuẩn kỹ. Khóa học phù hợp với người lao động cần bổ sung kỹ năng chuyên môn hoặc phục vụ nhu cầu chuyển đổi nghề nghiệp trong lĩnh vực kiểm nghiệm thực phẩm, mỹ phẩm, môi trường…
Liên hệ ngay qua số hotline 0257.350.1179 hoặc email tsd.mitc@gmail.com để được tư vấn và đăng ký khóa học sớm nhất nhé!
Lan Anh
Hoặc đăng ký khóa học tại đây!
